Wyznaczanie celów pomaga odpowiednio pokierować karierą. Warto ustalić cele i opracować plan działania opisujący sposób ich osiągnięcia — dzięki temu można zdecydować, jak rozdysponować czas i zasoby, aby poczynić postępy. Bez wyznaczonych celów może być trudno określić, jak uzyskać konkretne stanowisko lub awans bądź osiągnąć inne ważne etapy rozwoju zawodowego. Na co należy zwracać uwagę przy wyznaczaniu celów? Zapraszam do krótkiej lektury.
Cel zawodowy – definicja
Zdefiniowanie celu zawodowego w najprostszej formie polega na zapytaniu dziecka, kim chciałoby być w przyszłości. Tę samą energię, którą wykorzystałeś, gdy byłeś młody, aby powiedzieć wszystkim o swoich celach zawodowych, powinna zostać wykorzystana do przekonania osoby przeprowadzającej rozmowę kwalifikacyjną, że masz wszystko, czego potrzeba, aby zdobyć tę pracę. Ale wtedy musisz wiedzieć, jakie są Twoje cele.
Twoje cele zawodowe powinny być postrzegane jako cel, który wyznaczyłeś w swojej karierze. Wszystko, począwszy od stanowiska pracy, a skończywszy na wydarzeniach związanych z życiem zawodowym, które pomogłyby Ci osiągnąć sukces w karierze, są Twoimi celami zawodowymi. Mogą to być cele krótkoterminowe, takie jak uzyskanie certyfikatu dla określonej umiejętności lub długoterminowe, takie jak zostanie dyrektorem naczelnym w międzynarodowej korporacji. To na nich skupiasz swoją uwagę, torując sobie drogę na szczyt. Kierują kierunkami, którymi podążasz, a każde działanie związane z Twoją karierą musi mieć na celu osiągnięcie celów zawodowych.
Po co poświęcać czas na wyznaczanie celów?
Niektóre osoby uważają, że „rzeźbienie celów” to strata czasu odciągająca od ich realizacji. Przecież jeśli mówią, że np. „chcą znaleźć dobrą pracę czy związek” lub „być szczęśliwi”, to jasne, o co chodzi. Otóż nie jest to wcale takie oczywiste. Po pierwsze każdy z nas ma co innego na myśli. Przykładowo: dla jednej osoby „dobra praca” to umowa o pracę za wynagrodzenie równe średniej krajowej, dla innej to zarabianie kilkudziesięciu tysięcy złotych…
Tymczasem jak słusznie powiedział Brian Tracy: „Człowiek bez celów jest jak strzelec wyborowy z zasłoniętymi oczami. Nawet największe chęci i umiejętności nie pozwolą mu trafić w tarczę…”
Wyznaczając cele, decydujesz, co chcesz osiągnąć i dokąd chcesz zajść w życiu- nadajesz mu tym samym sens.
Niech Twoje cele będą SMART
Aby prawidłowo sformułować cel, powinniśmy poznać podstawowe zasady ich wyznaczania. Zostały one zdefiniowane w postaci tzw. Metody SMART lub SMARTER. Nazwa jest akronimem angielskich słów: specific, measurable, achievable, relevant, timely defined, exciting, recorded. Innymi słowy – dobry cel powinien być:
- Szczegółowy – Przedmiot naszych dążeń musi być na tyle jasno i precyzyjnie określony, żeby łatwo było zaplanować, jak i kiedy go osiągnąć. Żeby ustanowić konkretny cel, należy odpowiedzieć sobie na 6 podstawowych pytań (w języku angielskim określa się je jako 6W):
– Who? (Kto jest związany z celem? Czy dotyczy on tylko mnie, czy też muszę w jego osiąganie zaangażować także inne osoby?)
– What? (Co chcę osiągnąć? Jaka konkretna sytuacja lub stan będą oznaczały, że dotarłem do celu?)
– Where? (Od czego powinienem zacząć? Gdzie jestem obecnie i dokąd chcę się dostać?)
– When? (Kiedy rozpocznę realizację planu i na kiedy przewiduję jego osiągnięcie?)
– Which? (Jakie wymagania i ograniczenia wiążą się z osiąganiem tego celu?)
– Why? (Dlaczego chcę osiągnąć ten cel i jakie korzyści z tego odniosę?)
- Mierzalny – Dobry cel powinien dać się wyrazić w liczbach albo przynajmniej mieć jakieś kryteria, według których można określić, czy zbliżamy się do jego osiągnięcia. Przykładowo, jeśli Twoim celem jest uzyskanie stanowiska menedżera zespołu ds. rozwoju w start-upie technologicznym, możesz określać postęp na podstawie liczby stanowisk kierowniczych, o które się ubiegasz, i liczby odbytych rozmów kwalifikacyjnych. Wyznaczenie celów cząstkowych umożliwia ponowną ocenę planu działania i jego korektę stosownie do potrzeb. Po osiągnięciu każdego celu cząstkowego pamiętaj o tym, aby sprawić sobie niewielką, ale znaczącą nagrodę.
- Trafny – Trafność oznacza, że cel powinien być jednocześnie ambitny i dobrany w taki sposób, aby nie zniechęcał nas stopniem trudności. Jeśli jest zbyt łatwy, to nie stanowi dla nas wyzwania i nie mobilizuje do pracy; jeśli z kolei jest zbyt wygórowany- może kompletnie zniechęcić do wysiłku. Niektórzy mają tendencję do wyznaczania zbyt łatwych celów, gdyż boją się porażki albo są leniwi. Powinniśmy określać je tak, aby były trochę powyżej naszych obecnych możliwości, ale nie na tyle, żebyśmy stracili nadzieję na ich osiągnięcie. Wiąże się to z koniecznością poznania siebie oraz swoich mocnych i słabych stron.
- Realistyczny – Aby cel w ogóle miał sens, musi być realny – to znaczy, że powinniśmy wierzyć, że uda się go osiągnąć. W przypadku przykładu stanowiska menedżera zespołu ds. rozwoju musisz nabyć kwalifikacje, doświadczenie i umiejętności niezbędne do uzyskania stanowiska kierowniczego. Zanim zaczniesz pracować nad realizacją celu, zdecyduj, czy możesz coś osiągnąć już teraz lub czy musisz wykonać dodatkowe czynności wstępne, aby lepiej się przygotować.
- Terminowy – Cele powinny mieć konkretnie określoną datę rozpoczęcia i zakończenia. Przykładowo, jeśli cel polega na uzyskaniu awansu, możesz wyznaczyć sobie na to sześć miesięcy. Jeśli nie osiągniesz celu w tym okresie, zastanów się, dlaczego tak się stało. Być może ramy czasowe były nierealistyczne, wystąpiły nieoczekiwane przeszkody lub cel był nieosiągalny.
- Ekscytujący – Obiekt naszych dążeń nie może być nam obojętny. Najlepiej motywuje wyobrażenie, czyli jego pociągająca i przekonująca wizja. Pamiętaj, że cele zmieniają się wraz z etapami dojrzewania człowieka. Wyznaczaj je regularnie, aby stymulować rozwój własnej osobowości. Jeśli jakieś zamierzenia przestały Cię pociągać i ekscytować, zapomnij o nich i jak najszybciej pomyśl o nowych. To cel jest dla Ciebie, a nie odwrotnie- powinien zatem dawać Ci przyjemność i satysfakcję.
- Zapisany – Zapisanie celu spełnia kilka funkcji. Po pierwsze: nie zapomnimy o nim. Zapisanie motywuje do osiągnięcia zamierzenia: w razie trudności czy ogarniającego nas lenistwa nie możemy udawać, że nigdy nie istniało. Zapisanie celu pozwala także zastanowić się, czy naprawdę tego pragniemy.
Sukcesy i porażki – czego nas uczą?
Kiedy już osiągniesz cel, nie umniejszaj jego wagi. Pozwól sobie choć na kilka chwil niczym nieskrępowanej radości. W końcu po dniach, tygodniach, miesiącach czy latach dotarłeś tam, dokąd tak wytrwale podążałeś. Czyż nie należy Ci się nagroda, zwłaszcza gdy wymagało to wielu wyrzeczeń?
Wartością dodaną stają się także postępy, które poczyniłeś i nowe umiejętności, jakie nabyłeś. Wyciągnij odpowiednie wnioski z minionych wydarzeń. Jeśli osiągnąłeś cel zbyt łatwo, następnym razem postaw poprzeczkę wyżej. Jednak gdy kosztowało Cię zbyt dużo czasu, wysiłku i poświęceń – następny cel uczyń nieco łatwiejszym. Mogło się też zdarzyć, że przez ten czas zmieniły się Twoje wartości lub ważne poglądy. Wówczas zmodyfikuj swoje dalsze plany. Gdy w procesie dążenia do celu zauważyłeś u siebie brak pewnych umiejętności, nie wahaj się nad nimi pracować. Na koniec najważniejsze: czyli Twój stosunek do porażek. Zachęcam Cię, abyś nie odbierał ich osobiście. Niepowodzenie łatwo możesz przekuć w sukces, o ile czegoś się nauczyłeś. Wyciągnij wnioski z niepowodzeń i wykorzystaj je przy kolejnych przedsięwzięciach.
Twoje cele zawodowe powinny determinować Twój sukces zawodowy. Jeśli do tej pory wierzyłeś, że Twoim życiem rządzi szczęście, przypadek i zbieg okoliczności, jeszcze dziś przestań tak myśleć. Nie upatruj źródła sukcesów i porażek w czynnikach zewnętrznych. Weź życie w swoje ręce, wyznaczaj sobie ambitne cele i osiągaj je.
Tekst powstał na podstawie mojej książki pt. Inaczej o dobrym i mądrym życiu – rozdział 15 – Inaczej o umiejętności wyznaczania i osiągania celów.
